ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ: Πακτωλός ή αερολογία;

Πώς κάθε ελπίδα πια δεν χάνει ο νους,

όταν σε κούφια λόγια είν’ κολλημένος.

Ψάχνει άπληστα στο χώμα θησαυρούς

κι είν’ αν σκουλήκια βρει ευτυχισμένος!

Γκαίτε

Για να μελετήσουμε την συνεισφορά του πετρελαίου στην ανάπτυξη και την προκοπή κάθε χώρας, επιλέξαμε να συγκρίνουμε τις παρακάτω χώρες, με την Ελλάδα:

• Το Κατάρ, τη πλουσιότερη χώρα στον κόσμο, που αναπτυξιακά στηρίζεται στο πετρέλαιο.
• Τη Νορβηγία και τη Ρουμανία ως παραδείγματα πετρελαιοπαραγωγών χωρών με εντελώς διαφορετικές οικονομίες.
• Τη Σουηδία και την Αυστρία ως παραδείγματα χωρών, που παράγουν ελάχιστο πετρέλαιο, και γειτονεύουν με τις δύο προηγούμενες.
• Τον Ισημερινό και τη Βενεζουέλα, ως χώρες με μεγάλη παραγωγή πετρελαίου στην Αμερική.
• Τη Τουρκία  λόγω γειτνίασης.

Εξαιρέθηκαν χώρες, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ρωσία και η Κίνα, που λόγω μεγέθους και στρατηγικού ρόλου δεν συγκρίνονται με τις παραπάνω. Επίσης η λίστα δεν συμπληρώθηκε με τις υπόλοιπες αραβικές χώρες είτε γιατί οι οικονομίες τους είναι πολύ παραπλήσιες με το Κατάρ, είτε γιατί, λόγω κοινωνικών συγκρούσεων ή πολέμων,  βρίσκονται σε πολύ κακή θέση.

Στις γενικές προϋποθέσεις δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ότι:

1.     Η Ελλάδα θα είναι πιθανά η μοναδική χώρα στον κόσμο, που θα εξορύσσει πετρέλαιο από μία κλειστή θάλασσα με τόσο ευαίσθητο οικοσύστημα και τόσο τεράστια τουριστική αξία. Αντίστοιχα κλειστή θάλασσα είναι η Κασπία, που έχει υποστεί σοβαρότατη οικολογική καταστροφή, από την εξόρυξη και την κατεργασία του πετρελαίου. Οι υπόλοιπες χώρες είτε έχουν αποθέματα στην ξηρά, είτε εκμεταλλεύονται αποθέματα σε ανοιχτές θάλασσες.
2.     Η Ελλάδα έχει μία πολύ κρίσιμη γεωπολιτική θέση. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν σοβαρά πετρελαϊκά αποθέματα, το κόστος «ανεξαρτησίας», που ήδη είναι τεράστιο λόγω των εξοπλισμών, θα πρέπει να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο: Όταν γνωρίζουμε ότι σημαντική παράμετρος για τους πολέμους και την αστάθεια στην Μέση Ανατολή, είναι το πετρέλαιο, είναι αφέλεια να ελπίζουμε ότι μεγάλοι παίκτες όπως οι ΗΠΑ, θα αφήσουν την Ελλάδα να κάνει του κεφαλιού της. Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, έχουν υποστεί πολύ μεγαλύτερες διπλωματικές ή ένοπλες παρεμβάσεις από τις υπόλοιπες. Στο γεωπολιτικό ζήτημα δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός, ότι με ευθύνη της Τουρκίας δεν έχουμε ακόμα επιλύσει το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, ούτε τα χωρικά μας ύδατα.
3.     Μόνο επτά (μαζί με τους κολοσσούς ΗΠΑ, Ρωσία, Καναδά, Ινδία και η Μεγάλη Βρετανία) από τις 30 μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν διαχρονική δημοκρατία.
4.     Ακόμα και εάν έχουμε σημαντικά αποθέματα πετρελαίου, οι εξορύξεις θα αρχίσουν να έχουν σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ μετά από μία τουλάχιστον δεκαετία. Μέχρι τότε, πιθανά το κόστος από το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα έχει οδηγήσει σε μεγάλη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.

Μετά από αυτές τις διευκρινήσεις ας διαβάσουμε τα οικονομικά στοιχεία από τις παραπάνω χώρες, ας σχολιάσουμε την κάθε μία χωριστά και ας βγάλουμε τα συμπεράσματα μας:

 

Χώρα	ΕΛΛΑΔΑ	Νορβηγία	Σουηδία	Κατάρ	Αυστρία	Ρουμανία	Ισημερινός	Βενεζουέλα	Τουρκία
ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Πληθυσμός εκατομμύρια	10,8	4,7	9,1	1,9	8,2	21,85	15,2	28,1	79,8
Ποσοστό ντόπιου πληθυσμού	93%	94,40%	διάφοροι	40%	91,10%	89,50%	90%	διάφοροι	72%
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΑΕΠ σε δις $	308	264,5	379,4	181,7	351,4	263,9	125,8	373,7	1026
Κατ/λωση πετρελαίου βαρέλια ημερησίως	371.300	221.000	351.100	166.000	277.900	196.000	166.300	746.000	646.300
Ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου/ΑΕΠ	1.205,52	835,54	925,41	913,59	790,84	742,71	1.321,94	1.996,25	629,92
Έσοδα από φόρους %ΑΕΠ	39,90%	59,20%	51,30%	39,70%	48%	32,20%	28,20%	28,60%	23,20%
Εξαγωγές δις$	26,64	159,8	204,2	104,3	180,7	62,5	22,29	92,6	133
Εισαγωγές δις $	65,79	132,7	187,4	25,33	183,1	70,82	23,58	46,4	212,2
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε $	27.600	53.300	40.600	102.700	41.700	12.300	8.300	12.400	14.600
Κατά κεφαλή ελάχιστο εισόδημα σε $	11.454	~ 29.000	~ 16.584	~2400	14.101	3.734	5.680	7.387	7.069
Μέσο εισόδημα σε $	22.317	31.479	27.656	~21.300	28.269	5.484	7.500	13.500	8232
Συμμετοχή στο ΑΕΠ του φτωχότερου 10%	2,5	3,9	3,6	1,3	4	3,3	1	1,7	2,1
Συμμετοχή στο ΑΕΠ του πλουσιότερου 10%	26	21	22,2	35,9	22	24,5	35,3	32,7	30,3
Δείκτης GINI (παγκόσμια κατάταξη 140 χωρών)	33 (102)	25 (136)	23 (140)	41,1 (56)	26 (135)	33,3 (100)	47,3 (31)	39 (71)
Ποσοστό πληθυσμού κάτω από το όριο φτώχειας	20%	?	?	?	6%	21,10%	28,60%	27,40%
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Αγροτική παραγωγή	3,30%	2,70%	1,80%	0%	1,50%	7,90%	6,50%	4,70%	9,20%
Βιομηχανία	17,90%	38,80%	26,90%	79%	29,50%	32,90%	34,60%	34,90%	26,90%
Υπηρεσίες	78,90%	59%	71,30%	20,90%	69%	59,20%	58,90%	60,40%	63,90%
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
Παραγωγή πετρελαίου σε βαρέλια/ημέρα	7.900	2.134.000	4.833	1.437.000	29.590	107.100	500.000	2.375.000	55.110
Παραγωγή φ. αερίου σε εκ κυβικά μέτρα	1	106.300	0	116.700	1.716	10.590	331.000	22.900	649.000

 Σημείωση: Στον παραπάνω πίνακα αναφέρεται ο δείκτης GINI. Για όσους δεν τον γνωρίζουν και δεν επιθυμούν να ανατρέξουν στην παραπομπή, ο δείκτης αυτός μετράει την ανισοκατανομή του εισοδήματος. Για παράδειγμα σε μία ιδανική κοινωνία, που έχουν όλοι το ίδιο εισόδημα, ο δείκτης Gini θα ήταν μηδέν!. Αντίθετα σε μία κοινωνία με μέγιστη κοινωνική ανισότητα ο δείκτης θα ήταν 100. Στην κλίμακα του World Factbook της CIA σε σύνολο 140 χωρών, χειρότερη εμφανίζεται η Ναμίμπια με δείκτη 70,7 και καλύτερη η Σουηδία με δείκτη 23.

Το ελάττωμα του δείκτη φυσικά είναι ότι η ευμάρεια δεν καθορίζεται μόνο από την κατανομή εισοδήματος. Μία φτωχή πόλη με άφθονους φυσικούς πόρους, μικρό χρόνο μετακίνησης και δωρεάν υπηρεσίες υγείας και παιδείας πιθανά να είναι δικαιότερη από μία άλλη με μικρότερο δείκτη Gini. Ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει στα παραδείγματα που αναφέρουμε παραπάνω.

Στοιχεία για τους ελάχιστους μισθούς και τους μέσους μισθούς ( 1 2 3 4 5 6 7 8 )


Επειδή δεν είμαι οικονομολόγος δεν θα μπορούσα να αξιολογήσω τα παραπάνω στοιχεία χωρίς την συνεισφορά του Κώστα Συκιώτη, που τον ευχαριστώ θερμά για τις εύστοχες παρατηρήσεις του και τον επίλογο, που συμπύκνωσε τον λόγο που έγραψα το άρθρο.

ΚΑΤΑΡ

H Ντόχα από muhammadsafwat.com

Πρόκειται για ένα κομμάτι γης που παράγει πετρέλαιο, χωρίς σχέση με δημοκρατική κοινωνία. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι μετανάστες (60%). Είναι προνόμιο του εμίρη ο καθορισμός του ελάχιστου μισθού, αλλά δεν τον έχει καθορίσει ποτέ. Είναι χαρακτηριστικός ένας διάλογος το 2008, πριν ξεσπάσει η κρίση, στο Qatarliving.com : Ο εργαζόμενος kibogs συζητάει με φίλους του για χαμηλόμισθούς συναδέλφους και πώς μπορούν να τους βοηθήσουν.  Στον διάλογο σχολιάζονται μισθοί 600QR δηλαδή μικρότεροι των 300$, όταν τα sites που αναφέρονται στην ζωή, λένε ότι τα 500$ δεν επαρκούν για αξιοπρεπή διαβίωση. Ο μέσος μισθός είναι  7800QR αν περιληφθούν οι κρατικοί υπάλληλοι, που είναι όλοι Καταριανοί και οι αμοιβές τους ξεπερνούν τα 14000QR. Ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα είναι περίπου 5400QR(1500$) ( Αναφορές για Κατάρ 1  2   3  4.)

Η κοινωνία λοιπόν του Κατάρ είναι μία κοινωνία σκληρής εκμετάλλευσης των οικονομικά ασθενέστερων που στην μεγάλη πλειονότητα είναι μετανάστες. Ο δείκτης GINI τοποθετεί το ΚΑΤΑΡ στην 56^η χειρότερη θέση στον κόσμο. Το φτωχότερο 10% του πληθυσμού μοιράζεται μόνο το 1,3% του ΑΕΠ. Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ένα ασφαλές συμπέρασμα. Ο πετρελαϊκός παράδεισος, αφορά μόνο ελάχιστους προνομιούχους. Οι συνθήκες ζωής των υπολοίπων είναι ένας εφιάλτης σε σχέση με την Ελλάδα της κρίσης

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

Ούτε στην Νορβηγία υπάρχει ελάχιστος μισθός. Σε αντίθεση με το Κατάρ υπάρχουν κλαδικές συμβάσεις. Είναι μία πολύ οργανωμένη κοινωνία με τον δημόσιο τομέα να έχει έσοδα που φθάνουν στο 59% του ΑΕΠ. Έχει έναν πολύ χαμηλό δείκτη GINI (5^η  χώρα σε σύνολο 140) με το φτωχότερο 10% να απολαμβάνει σχεδόν το 4% του ΑΕΠ. Παρά το ότι πολύ ψυχρό κλίμα δαπανά πολύ λιγότερο πετρέλαιο αναλογικά με το ΑΕΠ της.

ΣΟΥΗΔΙΑ

Παρά το γεγονός ότι δεν παράγει πετρέλαιο δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την γείτονα της Νορβηγία. Έχει και αυτή θετικό εμπορικό ισοζύγιο και ,παρά το γεγονός ότι δεν έχει κατοχυρωμένο ελάχιστο μισθό, οι κλαδικές συμβάσεις εξασφαλίζουν ένα πολύ καλό επίπεδο διαβίωσης για την πολυπολιτισμική κοινωνία της Σουηδίας. Και η Σουηδία έχει πολύ χαμηλή κατανάλωση πετρελαίου αναλογικά με το ΑΕΠ της.

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Η Ρουμανία βρίσκεται ψηλά στην παγκόσμια κατάταξη παραγωγής πετρελαίου (50στη στις 125 πετρελαιοπαραγωγές χώρες), αλλά η οικονομία της βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση. Έχει εξαιρετικά χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα και αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο. Έχει σχετικά χαμηλό δείκτη GINI, γεγονός που σημαίνει ότι η φτώχεια δεν είναι αποκλειστικά προνόμιο των ασθενέστερων. Απέχει όμως πολύ σε κοινωνική δικαιοσύνη από την γειτονική της Αυστρία.

ΑΥΣΤΡΙΑ

Παράγει ελάχιστο πετρέλαιο, και παρά το γεγονός, ότι είναι πιο ορεινή από την Ρουμανία και χωρίς πρόσβαση σε θάλασσα, έχει θετικό εμπορικό ισοζύγιο και είναι η 134^η χώρα σε δείκτη GINI σε σύνολο 140 με το φτωχότερο 10% να μοιράζεται το 4% του ΑΕΠ. Και στην Αυστρία υπάρχει σημαντικός δημόσιος τομέας που τα έσοδα του φθάνουν το 48% του ΑΕΠ. Και αυτή, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, καταναλώνουν πολύ λιγότερο πετρέλαιο, παρά το γεγονός, ότι έχουν εξαιρετικά υψηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ.

ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ

Ραφαέλ Κορέα από την Wikipedia

Συχνά αναφέρεται ως παράδειγμα από την ελληνική Αριστερά για τις γενναίες αποφάσεις του προέδρου Corea, να προχωρήσει σε μονομερή αμφισβήτηση του δημόσιου χρέους. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο και δημόσιο έλλειμμα 5,6% του ΑΕΠ, που υπερκαλύπτεται από ανάπτυξη που ξεπερνά το 6% . Με απλά λόγια μπορεί να διαπραγματεύεται με άλλους όρους με τους δανειστές της.

Πέρα από τα παραπάνω ζηλευτά στοιχεία, η κοινωνική πραγματικότητα δεν είναι καθόλου αξιοζήλευτη: Παρά το γεγονός, ότι είναι η 32^η πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον πλανήτη ,  πρόκειται για μία χώρα με κακή υποδομή και τεράστιες αντιθέσεις: Το φτωχότερο 10% μοιράζεται μόνο το 1% του ΑΕΠ με την επισήμανση ότι τα στοιχεία αφορούν μόνο τα αστικά κέντρα! Έχει ένα πολύ χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και είναι η 31^η χειρότερη χώρα σε δείκτη GINI

ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ

Το Καράκας στην Wikipedia

Η σημαία πολλών Ελλήνων Αριστερών, με τον πρόεδρο ΤΣΑΒΕΣ να σηκώνει ανάστημα στις ΗΠΑ. Οι Έλληνες οπαδοί του όμως  παραβλέπουν πολλά δεδομένα:

1.    Ότι έχει εξαιρετικά θετικό εμπορικό ισοζύγιο με καλύτερο πελάτη τις ΗΠΑ, που απορροφούν το 38,7% των εξαγωγών της. Αντίστοιχα οι ΗΠΑ είναι ο πρώτος προμηθευτής της με το 26,6% των εισαγωγών της. Πέρα λοιπόν από τις αντιαμερικανικές ρητορείες, η οικονομία της Βενεζουέλας είναι πολύ στενά δεμένη με τις ΗΠΑ.
2.    Ότι δεν μιλάμε για μία διαχρονική δημοκρατία. Ακόμα και σήμερα η θητεία του Τσάβες απέχει από το να θεωρηθεί δημοκρατική
3.   Ότι μιλάμε για μία χώρα που παρά την ετικέτα «σοσιαλιστική» είναι μία από τις χειρότερες σε κοινωνικές αντιθέσεις: Έχει την 71^η χειρότερη κατάταξη σε δείκτη GINI με το φτωχότερο 10% του πληθυσμού να μοιράζεται μόλις το 1,7% του ΑΕΠ.

ΕΛΛΑΔΑ

Αν υπήρχε δείκτης παραλογισμού σίγουρα θα είχε ανακαλυφθεί για την Ελλάδα. Οι υπηρεσίες συνεισφέρουν το 79% του ΑΕΠ. Με εξαίρεση τον Ισημερινό και την Βενεζουέλα δαπανάμε περισσότερο πετρέλαιο ανά ΑΕΠ από όλες τις υπόλοιπες χώρες που συγκρίναμε. Για όσους ισχυρίζονται ότι η κατανάλωση πετρελαίου συμβαδίζει με την ανάπτυξη, ο πίνακας τους διαψεύδει κατάφωρα. Οι χώρες με το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ καταναλώνουν λιγότερο πετρέλαιο. Η Ελλάδα έχει μακράν το χειρότερο εμπορικό ισοζύγιο, χαμηλά έσοδα από φόρους. Δεν θα ασχοληθούμε με την παθογένεια, που οδήγησε την Ελλάδα στην σημερινή κατάσταση. Οφείλουμε όμως να θέσουμε ορισμένα ερωτήματα και να βγάλουμε τα συμπεράσματα μας:

ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:

• Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει μία σοβαρή στρέβλωση στροφής της οικονομίας στον τομέα των υπηρεσιών σε βάρος μίας καχεκτικής βιομηχανίας και μίας μέτριας αγροτικής παραγωγής. Ακόμα όμως και εάν υπάρχουν κάποια πετρελαϊκά αποθέματα γιατί η συζήτηση για την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας, εστιάζει σε αυτόν τον τομέα; Γιατί θα πρέπει να εξορύξουμε πετρέλαιο, όταν ενώ είμαστε παραγωγός πορτοκαλιών, εξακολουθούμε και εισάγουμε συμπυκνωμένο χυμό πορτοκαλιού;
• Η ανάπτυξη του πετρελαϊκού τομέα σπάνια συμβαδίζει με την ευμάρεια. Αυτό οφείλεται και σε ένα λόγο που κρύβεται πίσω από τα νούμερα: Οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες έχουν τα μέσα να διαφθείρουν κυβερνήσεις και να πετύχουν όρους εγκατάστασης ληστρικούς για τις χώρες και ευνοϊκούς για τα συμφέροντα τους. Υπάρχει κανείς που εγγυάται, ότι η Ελλάδα θα μοιάσει με την Νορβηγία; Υπάρχει κανείς που να εξασφαλίσει, ότι οι εταιρίες θα απασχολήσουν Έλληνες εργάτες, θα σέβονται την εργατική νομοθεσία και θα αποδίδουν τους φόρους τους; Στην «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας, που τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν ο κατασκευαστικός τομέας, συνέβη εντελώς το αντίθετο: Ληστρική καταπάτηση δημόσιων εκτάσεων, φοροκλοπή, παράνομη απασχόληση μεταναστών.
•  Συχνά υποτιμάμε το περιβαλλοντικό κόστος και το μυαλό μας εστιάζει στον κορμοράνο που πνίγεται στο πετρέλαιο. Το κόστος όμως της περιβαλλοντικής προστασίας είναι υψηλό και πρέπει να το πληρώσουν οι εταιρίες. Αντίθετα το κόστος από μία καταστροφή, είναι πολλαπλάσιο και συνήθως το πληρώνει η κοινωνία. Σε μία χώρα που οι εταιρίες επιχρωμιώσεων, πετάνε ατιμώρητα το εξασθενές χρώμιο στα πηγάδια ή στον Ασωπό, για να γλυτώσουν το κόστος του βιολογικού καθαρισμού, υπάρχει κανείς που να εγγυηθεί, ότι οι πετρελαϊκές εταιρίες θα τηρήσουν την βέλτιστη και δαπανηρή περιβαλλοντική προστασία;
• Η χωροθέτηση ΑΟΖ είναι αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας, αλλά σίγουρα θα την φέρει σε διπλωματική σύγκρουση με την Τουρκία. Επί δεκαετίες δεν έχουμε καταφέρει να επιλύσουμε το απλούστερο ζήτημα των χωρικών μας υδάτων και εξακολουθούμε να περιοριζόμαστε στα 6 μίλια επεκτείνοντας με παγκόσμια πρωτοτυπία τον εναέριο χώρο στα 10 μίλια. Κάθε χρόνο σπαταλάμε πολλά εκατομμύρια ευρώ και ανθρώπινες ζωές για εικονικές αερομαχίες στο Αιγαίο. Θεωρούμε ειλικρινά, ότι την ώρα που η Ελλάδα απειλείται με κατάρρευση, είναι η καταλληλότερη στιγμή για να αυξήσουμε την ένταση και να ανοίξουμε ένα ακόμα διπλωματικό μέτωπο;

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

•   Όλοι οι δείκτες που διαβάσαμε παραπάνω δείχνουν, ότι οι εξορύξεις δεν είναι πανάκεια. Αυτό που κατοχυρώνει την ευμάρεια, είναι η κατοχύρωση της δημοκρατίας και της διαφάνειας. Μόνο τότε οποιαδήποτε δραστηριότητα αποβαίνει σε όφελος της κοινωνίας. Χωρίς δημοκρατία η εκμετάλλευση των πόρων γίνεται ληστρική για τους ασθενέστερους και καταστροφική για το περιβάλλον με μόνους ωφελημένους τις πολυεθνικές και την ντόπια νομενκλατούρα.
• Οι χώρες που έχουμε μεγάλο κατά κεφαλή ΑΕΠ, δεν είναι αυτές που παράγουν πετρέλαιο, αλλά αυτές που έχουν ισχυρό και αποτελεσματικό δημόσιο με μεγάλα φορολογικά έσοδα. Αν δεν καταφέρουμε να φορολογήσουμε τον πλούτο, είναι αδύνατον να συντηρήσουμε μία χώρα με κοινωνική δικαιοσύνη. Όχι μόνο δεν θα γίνουμε Νορβηγία, αλλά θα καταντήσουμε Ισημερινός, με ή χωρίς πετρέλαιο.
• Με εξαίρεση χώρες όπως το ΚΑΤΑΡ, όλες οι υπόλοιπες δεν στηρίζονται αποκλειστικά στο πετρέλαιο, αλλά αναπτύσσουν και άλλους τομείς. Η Ελλάδα έχει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης στην μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ποιοτική ανάπτυξη του τουρισμού.
• Η Ελλάδα χωρίς καμία απολύτως επένδυση μπορεί άμεσα να περιορίσει την κατανάλωση πετρελαίου, που είναι σε παράλογα υψηλά επίπεδα. 

      ΕΠΙΛΟΓΟΣ

      Για να προοδεύσει οποιοσδήποτε άνθρωπος και οποιαδήποτε συλλογικότητα μη παρασιτικά, χρειάζεται να προσφέρει προστιθέμενη οικονομική αξία στους άλλους. Οι αγρότες, για παράδειγμα, προσφέρουν τους καρπούς της γης. Οι πετρελαϊκές εταιρίες προσφέρουν οργάνωση και τεχνογνωσία. Οι περισσότεροι κάτοικοι μιας χώρας που διαθέτει πετρέλαιο δεν προσφέρουν στην πραγματικότητα τίποτα. Μπορούν να οφεληθούν σε σημαντικό βαθμό έμμεσα, αλλά αν περιμένουν να λύσουν έτσι το οικονομικό τους πρόβλημα, τότε προσβλέπουν σε παρασιτικές προσόδους. Μόνο το μοντέλο των Νορβηγών, με τα πετρελαϊκά έσοδα να επανεπενδύονται στην πραγματική οικονομία της Νορβηγίας αλλά και τρίτων χωρών, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον εν λόγω παρασιτισμό. Αλλά όσοι βλέπουν τις εξορύξεις ως τη λύση στο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, σίγουρα δε σκέφτονται Νορβηγικά...
 

http://yannistsironis.blogspot.gr