Σχιστέλαιο: σωτηρία ή κατάρα;

Ο χειμώνας έρχεται και στον ελληνικό μικρόκοσμό μας «καιγόμαστε» για το αν θα μας φτάσουν τα ευρώ για να ζεσταθούμε. Στον ευρύτερο όμως κόσμο του πλανήτη μας το ερώτημα είναι αν θα υπάρχει αρκετό πετρέλαιο στην περίπτωση σύρραξης με το Ιράν και κλεισίματος του Κόλπου. Επίσης, από την αρχή του αιώνα, οικολόγοι και γεωλόγοι προειδοποιούσαν για το ενδεχόμενο να «στραγγίξουμε» τα αποθέματα πετρελαίου του πλανήτη ως το 2020. Αλλά, εδώ και πέντε χρόνια, μια νέα τεχνολογία εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου κατευθείαν από τους σχιστόλιθους υπόσχεται υπερεπάρκεια καυσίμων και ανατρέπει τον γεωστρατηγικό χάρτη των «χωρών ζωτικού ενδιαφέροντος». Η τεχνολογία αυτή όμως απειλεί με μόλυνση τον υδροφόρο ορίζοντα και, ενδεχομένως, με καταστρεπτικούς σεισμούς. Είμαστε μπροστά σε παράταση της οικονομίας του πετρελαίου – έστω του σχιστελαίου – για έναν ακόμη αιώνα ή όχι;


Από το 1974 ως το 2005, μετράει κάποιος εννέα τουλάχιστον κινηματογραφικές ταινίες που φέρουν τον αγγλικό τίτλο «Promised Land» (Γη της Επαγγελίας). Η θεματολογία τους ποικίλλει, από κλασικό γουέστερν ή αντιρατσιστικό έπος ως αντισημιτική αντιπροπαγάνδα, τραγωδία εμπορίας λευκής σαρκός... ως και το «έπος της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ». Καμία τους όμως δεν διέγειρε τα ανακλαστικά της πλουτοκρατίας των ΗΠΑ με τον τρόπο που τα διεγείρει η ταινία «Γη της Επαγγελίας - Ποια είναι η τιμή σου;», που δεν έχει ακόμα καν προβληθεί - αναμένεται στα τέλη Δεκεμβρίου 2012. Το γιατί το διαβάζουμε συμπυκνωμένο στην ακόλουθη παράγραφο, που αναρτήθηκε στο υπερσυντηρητικό ιστολόγιο The Foundry (βλ. http://blog.heritage.org/2012/09/28/matt-damons-anti-fracking-movie-financed-by-oil-rich-arab-nation/):

«Οι δημιουργοί του Γη της Επαγγελίας έχουν καταβάλει παράλογα άοκνες προσπάθειες να δαιμονοποιήσουν τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου (...). Καθόσον τα πρόσφατα στοιχεία έχουν αποδείξει τη σχετική περιβαλλοντική ορθότητα της υδρορωγμάτωσης - μια τεχνική για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου από σχιστόλιθους - το σενάριο της Γης της Επαγγελίας τροποποιήθηκε ώστε να παρουσιάσει τους καταστροφολόγους οικολόγους ως υποχείρια πετρελαϊκών εταιρειών που προσπαθούν να δυσφημίσουν τις όποιες κατανοητές ανησυχίες για τη σύνθλιψη». Και το ενήμερο ιστολόγιο καταλήγει με την πολυσήμαντη πληροφορία ότι κύριος χρηματοδότης της ταινίας του αριστερού σεναριογράφου και πρωταγωνιστή Ματ Ντέιμον (Matt Damon) είναι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που τα συμφέροντά της θίγονται βαρύτατα από την ανατροπή που επιφέρει στην αγορά υδρογονανθράκων η εκμετάλλευση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων των ΗΠΑ.

Πολιτικά, η προεκλογική περίοδος πυροδοτεί έναν πραγματικό επικοινωνιακό πόλεμο στις ΗΠΑ, καθώς ο Δημοκρατικός πρόεδρος Ομπάμα είναι υπέρ των περιορισμών στην υδρορωγμάτωση, ενώ ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Μιτ Ρόμνεϊ είναι υπέρ της πάση θυσία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων. Κύριος εκφραστής των ανησυχιών των πρώτων υπήρξε το ντοκυμαντέρ Gasland (βλ. www.youtube.com/watch?v=DsBb_xmlKt4), ενώ των δεύτερων το αντιντοκυμαντέρ που χρηματοδότησαν οι πετρελαϊκές εταιρείες, Truthland (βλ. www.truthlandmovie.com/watch-movie). Αλλά για όλα αυτά έγραψαν ήδη «Τα Νέα», στη σελ. 35 του φύλλου της 11ης Οκτωβρίου 2012. Εμείς θα διερευνήσουμε τις τεχνολογικές καταβολές και τις γεωστρατηγικές προοπτικές του θέματος.

Πριν από το «λάδι που αναβλύζει»...

Η γενιά μου μεγάλωσε με την αντίληψη που της έδιναν τα σχολικά βιβλία, ότι από τις «αιώνιες φωτιές» που λάτρευαν στην Περσία οι οπαδοί του Ζωροάστρη φτάσαμε στο πετρέλαιο που αναβλύζει άφθονο στις έρημους των Αράβων. Κάποιοι, λιγότεροι, μαθαίναμε ότι την τεχνολογία αξιοποίησης των υδρογονανθράκων ανέπτυξαν κατά τον Ηρόδοτο πρώτοι οι Βαβυλώνιοι - που εδώ και 4.000 χρόνια επάλειψαν με άσφαλτο τα τείχη της Βαβυλώνας - , ενώ την τεχνολογία εξόρυξης ανέπτυξαν πρώτοι οι Κινέζοι, που το 347 μ. Χ. έβγαζαν πετρέλαιο με γεωτρύπανα από μπαμπού. Ακόμη λιγότεροι, όμως, έμαθαν ότι η πρώτη ρυθμιστική νομοθεσία που κατοχύρωνε μεθοδολογία εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων ήταν ο Νόμος 330 του Βρετανικού Βασιλικού Στέμματος, του 1694. Μόνο που ο νόμος αυτός δεν μιλούσε για άντληση αργού πετρελαίου, αλλά για... μούργα σχιστόλιθων, από την οποία έβγαζαν κηροζίνη.

Η απάντηση σε αυτόν τον μακραίωνο δαίδαλο, που κατέληξε στο να γίνει ο 20ός αιώνας ο «αιώνας του πετρελαίου», κρύβεται στον ορισμό του πετρελαίου: όπως λέει και η άψογη ονοματοδοσία της ελληνικής γλώσσας, το πετρ - έλαιο είναι λάδι που βγαίνει από τις πέτρες. Προέρχεται από την καταβύθιση, παγίδευση και αποσύνθεση υπό θερμοκρασία και πίεση έμβιων οργανισμών (φυτικών και ζωικών) μέσα στο υπέδαφος. Και, όπως μάθαμε μόλις στις 19 Οκτωβρίου 2012, από τη δημοσίευση της εργασίας «Lethally Hot Temperatures During the Early Triassic Greenhouse» στο περιοδικό «Science», όλα ξεκίνησαν την εποχή που οι πρώτοι δεινόσαυροι άρχισαν να περπατούν στη Γη: Πριν από 252 εκατομμύρια χρόνια είχε μόλις τελειώσει η Πέρμια Περίοδος, όπου η αλυσιδωτή έκρηξη ηφαιστείων στη Σιβηρία αφάνισε το 80% ως 90% των έμβιων ειδών, και ήλθε η Τριάσια Περίοδος με... ανυπόφορο καύσωνα. Επί τρία εκατομμύρια χρόνια η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ανερχόταν διαρκώς, φθάνοντας τους 60 βαθμούς Κελσίου στη στεριά και τους 40 βαθμούς στα νερά. Με την ατμόσφαιρα γεμάτη διοξείδιο του άνθρακα και τα νερά χωρίς οξυγόνο, το αποτέλεσμα ήταν να γεμίσουν θάλασσες και λίμνες με πτώματα. Οταν κάποτε αυτή η «σούπα» σταμάτησε να βράζει, πριν από 249 εκατομμύρια χρόνια, τα φυλακισμένα στη λάσπη των βυθών κουφάρια άρχισαν να συμπιέζονται από τα στερεοποιούμενα ιζήματα και να μεταβάλλονται στους πολύτιμους σήμερα για εμάς υδρογονάνθρακες.

Συνηθέστερα, οι υδρογονάνθρακες αυτοί παραμένουν σφιχταγκαλιασμένοι με τα χώματα και τα πετρώματα που τους περιβάλλουν. Ετσι, τους βρίσκει κάποιος σε μορφή ασφαλτικής άμμου (tar sand) ή σε μορφή ιζηματογενών σχιστόλιθων με περιεκτικότητα ως και 50% οργανικές ύλες (oil shale), κυρίως σε περιοχές όπου είχαν καταπλακωθεί λίμνες. Η άλλη μορφή του πετρελαίου - η πιο σπάνια - είναι αυτή που έγινε ευρύτατα γνωστή τον τελευταίο αιώνα: σε περιπτώσεις όπου τα πετρώματα σχηματίζουν θυλάκους, το πετρέλαιο παραμένει ρευστό και μπορεί να αντληθεί με ευκολία, κατόπιν γεωτρήσεως. Αυτό είναι το περίφημο «συμβατικό πετρέλαιο» (conventional oil) των πετρελαιοπηγών, για το οποίο έγιναν και γίνονται οι περισσότεροι πόλεμοι στον πλανήτη εδώ και ενάμιση αιώνα. Το άλλο, το παγιδευμένο μέσα σε χώματα και σχιστόλιθους πετρέλαιο, ονομάζεται «μη συμβατικό» (unconventional oil) και είχε ως πρόσφατα παραγνωριστεί λόγω της δυσκολίας και του υψηλού κόστους διαχωρισμού του. Η τεχνογνωσία όμως εκμετάλλευσής του υπήρχε και... περίμενε.

Ανάγκα και λίθοι θλίβονται

Τα γνωστά κοιτάσματα πετρελαίου στη Γη, στο μέσον εκείνα του φυσικού αερίου και, κάτω, τα προς εκμετάλλευση κοιτάσματα σχιστελαίου. Αν τα συναθροίσει κάποιος σε ενιαίο χάρτη, σχεδόν καμία χώρα δεν μένει «αλάδωτη» - (Πηγή: MDS ENERGY DEVELOPMENT)



Στην τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, οι πάντες μιλούσαν με αισιοδοξία για την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και τη διαφανή δημοκρατία που θα ερχόταν με όχημα το Διαδίκτυο. Λίγοι μόνον ορυκτολόγοι και γεωλόγοι μιλούσαν με ανησυχία για το επερχόμενο τέλος της εποχής του πετρελαίου (το αγγλιστί Peak Oil). Αναζητούσαν με αγωνία τη χρονολογία όπου η διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια θα άρχιζε να βρίσκει τις πετρελαιοπηγές... άδειες. Θα ήταν το 2060, το 2030... ή το 2020;

Την εντεινόμενη φημολογία συνέλαβαν οι οικολόγοι, οι οποίοι άρχισαν να πιέζουν για εναλλακτικές μορφές ενέργειας και για επενδύσεις στην κατεύθυνση μιας «οικονομίας του υδρογόνου». Οι πολυεθνικές εταιρείες των πετρελαίων έσπευσαν να καθησυχάσουν τους φόβους αυτών των «ιδεαλιστών», εμφανιζόμενες να επενδύουν στην έρευνα για το υδρογόνο, για υβριδικά αυτοκίνητα, για αποδοτικότερες ανεμογεννήτριες ή για βελτιωμένα φωτοκύτταρα. Ομως, τη «ρεαλιστικά άμεση» απάντηση έδωσαν οι πόλεμοι: ο σφετερισμός των πετρελαίων του Ιράκ πρώτα και της Λιβύης σε δεύτερη φάση, μαζί με την ολοκλήρωση της αποσταθεροποίησης των καθεστώτων σε όλη την αλυσίδα του «νέου πετρελαίου της Μεσογείου», από Τυνησία, Αλγερία, Αίγυπτο, ως τη Συρία - μη ξεχνώντας την απόληξη της αλυσίδας στην Κύπρο και την Ελλάδα...

Επειδή όμως το χαρακτηριστικό των επιτυχημένων είναι ο μακρόπνοος σχεδιασμός, η εταιρεία που «πρωταγωνίστησε» στο Ιράκ, η Halliburton, προνόησε έγκαιρα και για τη μετά το «παράκτιο πετρέλαιο» εποχή: αγόρασε την από το 1947 πατέντα εξόρυξης πετρελαίου μέσω υδρορωγμάτωσης σχιστόλιθων και, το 2005 επί προεδρίας Μπους, το πρώην αφεντικό της και τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ντικ Τσέινι κατόρθωσε να περάσει στη νομοθεσία Ενεργειακής Πολιτικής μία εξαίρεση στον νόμο προστασίας των υδάτινων αποθεμάτων, που επέτρεπε στις εταιρείες εξόρυξης υδρογονανθράκων να διοχετεύουν ανεξέλεγκτα υγρά στο υπέδαφος. Το γιατί έχει να κάνει με την τεχνολογία απελευθέρωσης των υδρογονανθράκων από τα χωμάτινα ή πέτρινα δεσμά τους. Εκτοτε, σχεδόν δύο εκατομμύρια γεωτρήσεις εξόρυξης έχουν ανοίξει στις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ, υπό το καθεστώς υπενοικίασης χρήσης του υπεδάφους τους. Το θετικό για τους αγρότες ήταν ότι έγιναν «εισοδηματίες από το τίποτε», λαμβάνοντας περίπου 12,5% των κερδών από κάθε γεώτρηση μηνιαίως. Το αρνητικό ήταν ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, το νερό που έπιναν δηλητηριάστηκε από τις προσμείξεις με τα υγρά της ρωγμάτωσης των πετρωμάτων. Το οφθαλμοφανές αυτών των περιπτώσεων ήταν ότι το νερό της βρύσης γινόταν «υγρόν πυρ» ή ότι τα ζώα που έπιναν από αυτό έχαναν το τρίχωμά τους. Το ακόμα υπό διερεύνηση είναι το τι θα προκύψει μελλοντικά για την υγεία των ίδιων των αγροτών.

Οι τεχνολογίες απομύζησης

Το πετρέλαιο των σχιστόλιθων εξάγεται από αυτούς μέσω πυρόλυσης, υδρογόνωσης ή και θερμικής διάλυσής τους. Παραδοσιακά, η πυρόλυση των βράχων γινόταν σε κάμινο, που βρισκόταν είτε στην επιφάνεια του εδάφους ή μέσα στο ίδιο το πέτρωμα. Αλλά, από το 2008 και μετά, μπήκαν σε εφαρμογή νέες μέθοδοι, που επιτρέπουν τη διάλυση των πετρωμάτων στα βάθη όπου βρίσκονται και την κατευθείαν άντληση πετρελαίου από την κηροζίνη που εμπεριέχουν. Συνοπτικά, η διεργασία αυτή έχει ως εξής:

Στην επιφάνεια του εδάφους κάτω από το οποίο βρίσκεται το εντοπισμένο σχιστολιθικό κοίτασμα η πετρελαϊκή επιχείρηση «γαζώνει» το χώμα με γεωτρήσεις ανά ενάμισι μέτρο. Μέσω των γεωτρήσεων φθάνει στο στρώμα των σχιστόλιθων (που συνήθως βρίσκεται στα 1.500 με 4.000 μέτρα - πολύ βαθύτερα από τον υδροφόρο ορίζοντα). Οι γεωτρήσεις μπορεί να είναι κατακόρυφες, αλλά για λόγους μεγαλύτερης απόδοσης μπορεί και να κάμπτονται όταν φθάσουν στο στρώμα των σχιστόλιθων, διανοίγοντας οριζόντιο κανάλι μήκους ως και ενάμισι χιλιομέτρου. Στα κανάλια της γεώτρησης εισάγονται ατσάλινες σωληνώσεις και εγχέεται τσιμέντο που τις θωρακίζει περιμετρικά. Επειτα πυροδοτούνται μικρές κάψουλες που προκαλούν διατρήσεις στο τσιμεντένιο περίβλημα του καναλιού. Από τα ανοίγματα αυτά και αντίστοιχες οπές στους σωλήνες διοχετεύεται υπό υψηλή θερμοκρασία και πίεση νερό - ανάμεικτο με άμμο, κεραμικά κονιάματα, αμμωνία και ένα πλήθος διαλυτικών υγρών - με ρυθμό παροχέτευσης 16 τόνων ανά λεπτό, που δημιουργεί ρωγμές και θρυμματίζει τις στρώσεις των στερεοποιημένων οργανικών υλών. Επίσης, εκπεμπόμενα ραδιοκύματα δημιουργούν έναν «φούρνο μικροκυμάτων» που θερμαίνει τα βράχια ως τους 300°C σε ακτίνα 30 μέτρων γύρω από τον αγωγό. Η φάση αυτή της υδραυλικής και θερμικής ρωγμάτωσης και ρευστοποίησης των βράχων (γνωστή πλέον διεθνώς με τον λαϊκό αγγλικό όρο fracking) διαρκεί από οκτώ μήνες ως τέσσερα χρόνια ανά πετρελαιοπηγή. Για την παρακολούθηση του «ψησίματος» των σχιστόλιθων έχουν αναπτυχθεί αισθητήρες ανίχνευσης μικροσεισμών (όπως αυτοί του GeoRes Downhole System, βλ. www.geospace.com/pdfs/engineering_downhole.pdf), που επίσης καθοδεύονται ως το κοίτασμα μέσω γεώτρησης.

Στην επόμενη φάση, το «ζουμί» της λιωμένης κηροζίνης αντλείται στην επιφάνεια και διασπάται σε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο (μέσω πυρόλυσης), ενώ το νερό που χρησιμοποιήθηκε ανακυκλώνεται. Η θερμοκρασία στην οποία η κηροζίνη αποσυντίθεται σε χρησιμοποιήσιμους υδρογονάνθρακες ποικίλλει από τους 300 ως τους 520°C. Στην περίπτωση που εξαχθεί πετρέλαιο, το σχιστέλαιο αυτό είναι πιο σκουρόχρωμο, έχει μικρότερη ρευστότητα από το γνωστό «συμβατικό πετρέλαιο» και χρειάζεται συνήθως περαιτέρω αναβάθμιση για να φτάσει στα διυλιστήρια και να προωθηθεί στο εμπόριο ως πετρέλαιο κίνησης ή βενζίνη.

Η αλλαγή του ενεργειακού χάρτη

Γράφημα αναπαράστασης της υδραυλικής ρωγμάτωσης των σχιστολίθων.


Η νεότευκτη τεχνολογία αξιοποίησης των «ξεχασμένων» αυτών αποθεμάτων υδρογονανθράκων στους σχιστόλιθους έχει γεμίσει με ελπίδες «ενεργειακής ανεξαρτησίας» τουλάχιστον τους δύο μεγαλύτερους καταναλωτές καυσίμων της Γης, τις ΗΠΑ και την Κίνα, καθώς και οι δύο έχουν τεράστια τέτοια κοιτάσματα. Αλλά και οι «φτωχοδιάβολοι» του πλανήτη τρίβουν τα χέρια τους, όπως η Αργεντινή, η Ιορδανία, η Ιρλανδία, το Μαρόκο και η Πολωνία, που βλέπουν προοπτικά να μεταβάλλονται από καθαρούς εισαγωγείς σε εξαγωγείς υδρογονανθράκων. Το Ισραήλ, μάλιστα, ξέχωρα από το κοίτασμα συμβατικού πετρελαίου που βρήκε στα νερά του, εκτιμά τώρα ότι διαθέτει και απόθεμα 250 εκατομμυρίων βαρελιών σχιστελαίου. Συγκριτικά, τα νυν γνωστά αποθέματα πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας είναι 260 εκατομμύρια βαρέλια!

Το κύμα ενθουσιασμού που έχει ξεσηκωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια εκφράστηκε με τον πιο επίσημο τρόπο από τη δημοσιευθείσα τον Ιούνιο του 2012 μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, υπό τον τίτλο «Πετρέλαιο - Η επόμενη επανάσταση» (βλ. http://belfercenter.ksg.harvard.edu/files/Oil - The Next Revolution h h  www.worldenergyoutlook.org/media/weowebsite/2012/goldenrules/WEO2012_GoldenRulesReport.pdf), όπως και την αντίστοιχη μελέτη του ερευνητικού κέντρου JRC της Ευρωπαϊκής Ενωσης (βλ. http://ec.europa.eu/dgs/jrc/downloads/jrc_report_2012_09_unconventional_gas.pdf). Αλλά, και στις τρεις προαναφερθείσες μελέτες τονίζεται η αναγκαιότητα ανάπτυξης τεχνολογικών λύσεων που θα διασφαλίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα και το περιβάλλον γενικότερα από ατυχήματα και δυσμενείς παρενέργειες.

Οσον αφορά τη χώρα μας, δεν βρήκαμε πουθενά στοιχεία για το δυναμικό της. Ιδιαίτερα εντυπωσιάζει η απουσία της από τις μελέτες προοπτικών σχιστελαίου ανά χώρα της ΕΕ (www.easac.eu/fileadmin/PDF_s/reports_statements/Study.pdf), της Ernst&Young (www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Oil_and_Gas:_Sale_Gas_in_Europe/$FILE/European Shale Gas brochure FINAL h h www.kpmg.com/HU/en/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/KPMG-CEE-Shale-Gas-Outlook.pdf). Ισως φταίει το ότι τα αποθέματα σχιστελαίου που δείχνουν οι χάρτες πως διαθέτουμε στον Εβρο, τη Χαλκιδική, την Ηπειρο και την Αρκαδία είναι ελάχιστα μπροστά σε εκείνα της λεκάνης των Καρπαθίων, ίσως το ότι μας περισσεύουν έπειτα από το μπόλικο συμβατικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο που «μυριστήκαμε» στο τόξο Κρήτης - Ιονίου. Ποιος ξέρει...

Σίγουρα θα ξέρει η Επιστημονική Επιτροπή που σύστησε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την «εκτίμηση των προοπτικών σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα» και το ΙΓΜΕ, που ανέλαβε πέρυσι τον Νοέμβριο να εκπονήσει «εντός 2-3 μηνών» την προκαταρκτική γεωλογική μελέτη, αλλά αγνοούμε ακόμη τα πορίσματά τους.

ΥΓ.: Μια ενδιαφέρουσα άποψη για τις ευκαιρίες του σχιστελαίου και τα ερωτήματα που εγείρει η υδρορωγμάτωση, από τον δημοσιογράφο των «New York Times» Thomas L. Friedman, είχε δημοσιεύσει τον Αύγουστο «Το Βήμα» (βλ. www.tovima.gr/opinions/article/?aid=470054).

Μυστικά και φόβοι
Οι αχίλλειες πτέρνες της υδρορωγμάτωσης
Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες που εξέφρασε εμπεριστατωμένα για την υδρορωγμάτωση το ντοκυμαντέρ Gasland είναι βάσιμες, αλλά μη απολύτως αποδείξιμες, καθόσον το νομικό πλαίσιο στις ΗΠΑ επιτρέπει στις πετρελαϊκές εταιρείες να κρατούν μυστική την ταυτότητα των 600 περίπου χημικών ουσιών που χρησιμοποιούν για το ξεζούμισμα των πετρωμάτων. Σημειωτέον ότι σε κάθε γεώτρηση εγχέονται 80 ως 300 τόνοι από αυτά τα χημικά. Οι δειγματοληψίες από το νερό που απαντλείται από τα κοιτάσματα καταδεικνύουν ότι αυτό εξέρχεται άκρως τοξικό και επικίνδυνο για την υγεία ανθρώπων και ζώων. Η όποια διαφυγή του στον υδροφόρο ορίζοντα - που βρίσκεται περίπου στα 300 μέτρα κάτω από την επιφάνεια - μπορεί να καταστήσει το έδαφος της επιφάνειας «κρανίου τόπο».

Ενα άλλο ζήτημα είναι οι ίδιες οι απαιτήσεις σε διαθέσιμο νερό: για την κάθε υδρορωγμάτωση απαιτούνται 4 ως 30 εκατομμύρια λίτρα νερού, από το οποίο ανακτάται μόνο το 30% - 50% και μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί μειούμενο αναλόγως ως και 18 φορές στην ίδια γεώτρηση. Πόσες περιοχές του πλανήτη μπορούν να διαθέσουν ανενδοίαστα τέτοια υδατικά αποθέματα;

Το τρίτο θέμα είναι οι εκπομπές αερίων: το βενζένιο, το αιθυλοβενζένιο, το ξυλένιο, το τολουόλιο και τα άλλα πτητικά στοιχεία που απαντλούνται από τις γεωτρήσεις μετατρέπονται σε όζον που ταξιδεύει σε ακτίνα ως και 400 χλμ. από την περιοχή των γεωτρήσεων. Σε χώρες μικρές, όπως η Ελλάδα, αυτό θα σήμαινε άμεση και δραματική επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των πόλεων.

Τέλος, αναπόδεικτη ακόμα, ενεδρεύει η υποψία πως η ρωγμάτωση των πετρωμάτων στο υπέδαφος καθιστά το έδαφος επικίνδυνα ασταθές σε σοβαρούς σεισμούς ή ακόμη και ότι μπορεί να διευκολύνει την εκδήλωσή τους.

Εξαιτίας όλων αυτών των αποδείξεων, αντενδείξεων ή απλών φόβων, η Βουλγαρία, η Γαλλία και η Βόρεια Ιρλανδία έχουν ήδη απαγορεύσει τη διεργασία υδραυλικής ρωγμάτωσης στα εδάφη τους. Στην πιο πρόσφατη εκδήλωση αντίδρασης στη διεργασία αυτή, στις 22 Σεπτεμβρίου 2012, χιλιάδες διαδηλωτές σε 150 πόλεις του πλανήτη ζήτησαν την απαγόρευση του «fracking».

 tovima.gr