Αλήθειες που πονάνε πίσω από τη νέα «Μεγάλη Ιδέα» του TAP

Κάποτε η «Μεγάλη Ιδέα» ήταν η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Πριν από μια δεκαετία ήταν η είσοδος στην Ευρωζώνη. Η πρώτη κατέληξε στη Μικρασιατική Καταστροφή και η δεύτερη στην οικονομική γενοκτονία που βιώνουμε σήμερα. Ποιά θα είναι, άραγε, η κατάληξη της νέας «Μεγάλης Ιδέας», δηλαδή ο αγωγός TAP, που ευαγγελίζεται ο Αντώνης Σαμαράς προκειμένου να κρατήσει στην εξουσία όσο γίνεται περισσότερο τη νέα δικομματική κυβέρνησή του;
Κανείς δε μπορεί να μιλήσει με σιγουριά τώρα, ωστόσο πίσω από τους πανηγυρισμούς, τις ανοιγμένες σαμπάνιες και τις κορώνες «για την Ελλάδα που μπαίνει στον ενεργειακό χάρτη» κρύβονται αρκετές παγίδες τις οποίες δύσκολα μπορεί να αποκρύψει ακόμα κι ο καλύτερος επικοινωνιακός μηχανισμός.
Από τη μια η κυβέρνηση υποστηρίζει πως ο TAP (Trans Adriatic Pipeline), θα είναι μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που έχουν γίνει ποτέ στην χώρα μας και θα σηματοδοτήσει τη δυναμική επανατοποθέτηση της Ελλάδας στο γεωστρατηγικό περιβάλλον και στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Επιπλέον, η Ελλάδα δηλώνει παρούσα στις εξελίξεις που αφορούν την εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Κασπίας και καθίσταται ενεργειακός κόμβος κι άξονας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αφού πέραν της μεταφοράς τράνζιτ αερίου προς τη Δυτική Ευρώπη θα υπάρχει η δυνατότητα διανομής ποσοτήτων στα Βαλκάνια μέσω διασυνδετηρίων αγωγών. Τα κυβερνητικά παπαγαλάκια, εξάλλου, διαρρέουν πως ο TAP σημαίνει μία πρόσθετη πηγή, άρα αύξηση των επιλογών και της διαπραγματευτικής δύναμης της χώρας μας έναντι των προμηθευτών της, ενώ αποτελεί άμεση ξένη επένδυση στην Ελλάδα ύψους 1,5 δισ. ευρώ, η οποία θα δημιουργήσει άμεσα 2.000 νέες θέσεις εργασίας και 10.000 έμμεσα.
Η σκοτεινή πλευρά του «φεγγαριού»

Αυτή, ωστόσο, είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Ήδη ο οίκος αξιολόγησης Fitch σημειώνει σε σχετική έκθεσή του πως η μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ της Κασπίας Θάλασσας προς την Ευρώπη πιθανότατα δεν θα συμβάλει στη μείωση των τιμών αερίου στη Γηραιά Ήπειρο. Κι αυτό γιατί βασικό μειονέκτημα του TAP είναι η μικρή χωρητικότητά του, μόλις 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ανά έτος (μόνο το 2% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης). Σε αντιδιαστολή, ο ανταγωνιστικός Nabucco West θα είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει ετησίως περίπου 23 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Την ίδια ώρα, η αυστριακή κρατική εταιρία φυσικού αερίου OMV, η οποία ηγείτο της κοινοπραξίας Nabucco West, έχει διαρρεύσει πως η επιλογή του TAP έγινε λόγω των υψηλότερων τιμών καυσίμων σε Ελλάδα και Ιταλία. Με λίγα λόγια, ο TAP δεν επιλέχθηκε χάρη στις όποιες διπλωματικές πρωτοβουλίες είχε αναλάβει η κυβέρνηση, αλλά σε μια εσωτερική στάθμιση συμφερόντων από μέρους των εταιριών που συμμετέχουν στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης του αγωγού.
Ταυτοχρόνως, δημιουργούνται πολλά ερωτηματικά από το γεγονός ότι η Συμφωνία Κράτους Υποδοχής («Host Government Agreement») που υπογράφηκε πρόσφατα, κρατήθηκε μακριά από τη δημοσιότητα. Η συμφωνία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει το ύψος των τελών διέλευσης, θέματα απαλλοτριώσεων, την πιθανή συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου και διαδικαστικές λεπτομέρειες καθοριστικές για τη λειτουργία του αγωγού. Γιατί όλα αυτά κρατούνται μυστικά; Μήπως για να μην αποδειχθεί ότι η συμφωνία είναι, στην πραγματικότητα, λεόντειος για τη χώρα μας; Ποιός είναι, εξάλλου ο γενικότερος ενεργειακός σχεδιασμός της Ελλάδας πάνω στον οποίο θα μπορούσε να «πατήσει» με τον TAP, ο οποίος μας δένει ακόμα περισσότερα με τα αμερικανικά συμφέροντα αντί μιας πιο ισορροπημένης πολιτικής απέναντι στη Ρωσία;
Την ίδια στιγμή, ο αντικειμενικός παρατηρητής αδυνατεί να κατανοήσει πώς συνδέονται οι επενδύσεις 1,5 δισ. δολαρίων από τον TAP που προβλέπει η κυβέρνηση όταν παραλλήλως ξεπουλά το 66% του υπάρχοντος δικτύου αγωγών υψηλής πίεσης 512 χλμ, των 779 χλμ των κλάδων μεταφοράς και τις εγκαταστάσεις του υγροποιημένου Φυσικού Αερίου της Ρεβυθούσας για 400 εκατομμύρια δολάρια, ή 606 εκατομμύρια για το 100%. Όπως υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, τα δύο μέτρα και δύο σταθμά αποκαλύπτουν αφενός το μέγεθος του ξεπουλήματος του ΔΕΣΦΑ κι αφετέρου την ανευθυνότητα της κυβέρνησης, που παραδίδει το ΔΕΣΦΑ στην κρατική αζερική εταιρία Socar, με γνωστές τις ιδιαίτερες σχέσεις της με τις κρατικές εταιρίες της Τουρκίας, BOTAS και TPAO.
Ο TAP, μήκους 847 χλμ, θα μεταφέρει 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τα σύνορά μας με την Τουρκία έως την Ιταλία, μέσω Αλβανίας. Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν προβλέπεται να απορροφήσει κάποια ποσότητα φυσικού αερίου. Επίσης, από τη σύμβαση προβλέπεται η θέσπιση ειδικού νομικού καθεστώτος για τη συγκεκριμένη εταιρία, η οποία θα μπορεί να αποφεύγει την εφαρμογή του ελληνικού δικαίου, προνόμιο που κανείς άλλος ημεδαπός ή αλλοδαπός δεν απολαμβάνει στη χώρα μας. Επιπλέον, για 25 έτη δεν θα επιβάλλεται οποιαδήποτε νέα φορολογία. Επιπροσθέτως, η κατασκευή του TAP δεν προβλέπεται να ξεκινήσει αύριο μεθαύριο, αλλά την άνοιξη του 2014, με προοπτική ολοκλήρωσής του μετά από τρία με τέσσερα χρόνια. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, ακόμα και το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά πως τα έσοδα του Δημοσίου από τη λειτουργία του αγωγού δεν θα ξεπεράσουν τα 320 εκατομμύρια ευρώ σε ορίζοντα 15ετίας, ενώ δεν προβλέπεται και η είσπραξη τελών διέλευσης.

Πόσο δικαιολογημένοι είναι οι ισχυρισμοί περί "απεξάρτησης", εν μέρει τουλάχιστον, της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο με την δημιουργία του αγωγού ΤΑΡ; Ελάχιστα και σίγουρεα πολύ λιγότερο απ'ότι αν επιλεγόταν ο ανταγωνιστικός Nabucco, για μία σειρά αντικειμενικών λόγων.

 

Το θέμα είναι αν συμφέρει την Ελλάδα η κατασκευή του ΤΑΡ και ποια είναι η σημασία του για την χώρα.

 

Πέρα από το ότι θα χρησιμοποιηθεί η Βόρειος Ελλάδας ως ένα οικόπεδο μεταφοράς του αζερικού φυσικού αερίου και όποιοι θέλουν να ξεφορτωθούν τα χωριάφια τους θα το κάνουν σε καλή τιμή στις απαλλοτριώσεις, άλλο κέρδος δεν υπάρχει.

 

Έστω ότι κάποια στιγμή θα πουλήσουν και στην Ελλάδα φυσικό αέριο οι Αζέροι. Μα, όταν θα αρχίσει να ρέει το φυσικό αέριο από τον ΤΑΡ θα έχει αρχίσει να ρέει και το φυσικό αέριο από την Κύπρο, και θα είμαστε πολύ κοντά στην έναρξη εξορύξεων του ελληνικού φυσικού αερίου που τοποθετείται περί το 2020!

 

Και εδώ είναι ένα κρίσιμο ερώτημα: Μήπως για να καταστεί βιώσιμο το σχέδιο του ΤΑΡ οι ελέγχοντες την χώρα καθυστερήσουν τις ελληνικές έρευνες και την έναρξη εξορύξεων φυσικού αερίου.

 

Γιατί, για όπιον δεν το έχει αντιληφθεί ακόμα, το ελληνικό φυσικό αέριο, όπως και το κυπριακό και το ισραηλινό θα είναι εμπορικοί αντίπαλοι του αζέρικου!.

 

Ήδη οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στις ελληνικές έρευνες και τις εξιολογήσεις των ευρημάτων είναι πολύ ύποπτες. Όλοι οι ειδικοί επί του αντικειμένου συμφωνούν ότι σε 48 μήνες από σήμερα θα μπορούσε να αρχίσει να εξορύσσεται το πρώτο ελληνικό φυσικό αέριο αν προχωρούσαμε με ταχύτητα τις διαδικασίες, Κάτι τέτοιο όχι απλά δεν συμβαίνει, αλλά και ο διαγωνισμός για την ανάληψη ερευνών στον ελλαδικό χώρο έχει "παγώσει"!

 

Από την άλλη πλευρά όπως ήδη έχει αποκαλύψει το defencenet.gr, ούτε καν τέλη διέλευσης θα πληρώνει ο ΤΑΡ!

 

Σε ότι αφορά την "ενεργειακή απεξάρτηση" της Ευρώπης (κάτι που ουδόλως ενδιαφέρει ή πρέπει να ενδιαφέρει την Ελλάδα) από το ρωσικό φυσικό αέριο, η διαφορά μεταξύ των ποσοτήτων που ρέουν στην Ευρώπη από τα ρωσικά ενεργειακά πεδία της Σιβηρίας και των ποσοστήτων του φυσικού αερίου που θα έρχεται μέσω του ΤΑΡ, έχει την ίδια διαφορά που έχει ένα ... μπουρί σόμπας με ένα καλαμάκι του φραπέ!

 

Αυτό δεν το λέμε εμείς. Το λέει ο οίκος αξιολόγησης οικονομικών δεδομένων Fitch: "Ο αγωγός που επελέγη από την κοινοπραξία Shah Deniz II της οποίας ηγείται η BP και η οποία επιχειρεί στο Αζερμπαϊτζάν, θα έχει ετήσια δυναμικότητα 10 δισ. κυβικών μέτρων, ίση με περίπου το 2% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου. Αυτό είναι απίθανο να αρκέσει για να επηρεάσει τις τιμές", υποστηρίζει η Fitch.

 

Όλη η ετήσια "παραγωγή" του ΤΑΠ με το ζόρι θα φτάνει να απεξαρτήσει μία χώρα με κατανάλωση φυσικού αερίου ίση με αυτή της ... Πολωνίας!

 

Σημειώνουμε ότι πέρα από τους αγωγούς που διέρχονται από την Ουκρανία, τον Nord Stream και τον South Stream, πρόσφατα αποφασίστηκε η ενεργοποίηση του σχεδίου αγωγών που θα διέρχονται από την Λευκορωσία και την Πολωνία προς την κεντρική Ευρώπη.

 

Η Βαρσοβία εγκατέλειψε την βαθιά αντιρωσική (ιστορικά, απόλυτα δικαιολογημένη, πάντως...) πολιτική της, βλεποντας ότι με τον Nord Stream, απλά... παρακάμφθηκε και ο αγωγός πέρασε από την Βαλτική, αποφάσισε να συγκατανεύσει στην δημιουργία αγωγού που θα περνάει μέσα από το έδαφός της και θα εξασφαλίζει τις ποσότητες φυσικού αερίου που έχει ανάγκη για να αναπτυχθεί η βιομηχανία της χώρας.

 

Και το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ είναι μεγάλο, αλλά όχι αυτό που θα δώσει την λύση στον αμερικανικό σχεδιασμό.

 

Μόνο τα ελληνικά, κυπριακά και ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου θα μπορέσουν από κοινού να μειώσουν ασθητά την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

 

Από εκεί και πέρα μην ξεχνάμε ότι για να φτάσει στην Τουρκία ο ΤΑP θα περνάει από το Αζερμπαϊτζάν στην Γεωργία. 

 

Όλη η στρατηγική των Αμερικανών και των Ευρωπαίων στηρίχθηκε στην προϋπόθεση ότι το Αζερμπαιτζάν θα μείνει για πάντα υπό τον έλεγχό τους. Κάτι που δεν είναι και τόσο δεδομένο.

 

Όσο και αν ο Ι.Αλίεφ προσπαθεί να παίζει ισορροπημένα και προχώρησε πρόσφατα σε μια μεγάλη παραγγελία οπλικών συστημάτων από την Ρωσία, οι ισορροπίες είναι ευμετάβλητές στην δυτική κεντρική Ασία και ειδικά στην περί την Κασμία περιοχή.

 

Μόλις πριν 5 χρόνια Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν ήταν υπό αμερικανικό έλεγχο. Μεθοδικά όμως οι Ρώσοι άλλαξαν τα καθεστώτα τους με φιλορωσικά,

 

Στην Ουκρανία μετά την επιστροφή του Viktor Yanukovych στην προεδρία, η χώρα επέστρεψε εκ νέου στην αγκαλιά της Μόσχας,ενώ η Γιούλια Τιμοσένκο βρίσκεται από τότε στην φυλακή (αν και δεν ήταν εχθρός των Ρώσων). Όσο για το Καζακστάν απλά αποτελεί συνέχεια της ρωσικής επικράτειας εδώ και πολλά χρόνια.

 

Στην Γεωργία είχαμε αλλαγή κυβέρνησης προς το ρωσικότερον και η πτώση Σαακασβίλι είναι θέμα χρόνου. Ειδικά η Γεωργία αν αποκτήσει 100% φιλορωσικό καθεστώς, τότε απλά αποκτά τον έλεγχο του ΤΑΡ σχεδόν στην ... πηγή του.

 

Και όλα δείχνουν ότι η απόκτηση του ελέγχου της Γεωργίας από την Μόσχα συμπίπτει απλά με τον χρόνα διεξαγωγής των επόμενων εκλογών στην χώρα.

 

Άρα; Άρα όταν σχεδιάζεις μακροπρόθεσμες στρατηγικές, πρέπει να έχεις σταθερές. Αν όχι, αυτές κινδυνεύουν να τιναχθούν στον αέρα ανά πάσα στιγμή κι εσύ να μείνεις με τους σχεδιασμούς στο χέρι...