Έλληνες επιστήμονες ανακάλυψαν γιατί οι πολύποδες του εντέρου γίνονται κακοήθεις

Επικεφαλής της ομάδας οι Έλληνες καθηγητές του πανεπιστημίου της Γενεύης Θάνος Χαλαζωνίτης και Στυλιανός Αντωναράκης...

Ομάδα ερευνητών από την Ελβετία, την Ελλάδα και τη Φινλανδία, με επικεφαλής Έλληνες καθηγητές του πανεπιστημίου της Γενεύης, ανακάλυψαν ένα γενετικό μηχανισμό που εξηγεί την μετατροπή ενός προκαρκινικού πολύποδα του εντέρου σε κακοήθη όγκο. Οι επιστήμονες, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα ερευνών του καρκίνου Cancer Research, έκαναν γενετικές αναλύσεις σε ιστούς από πολύποδες εντέρου που είχαν ληφθεί για βιοψία. Η μελέτη έδειξε ότι αυτές οι προκαρκινικές αλλοιώσεις (αδενώματα) έχουν ένα συγκεκριμένο «προφίλ» μεταλλάξεων. Η αυξημένη συχνότητα ορισμένων μεταλλάξεων των πολυπόδων οδηγεί σε κακοήθεια. Οι ερευνητές εντόπισαν μεταλλάξεις σε τρία συγκεκριμένα γονίδια (APC,CTNNB1 και BRAF), που φαίνεται να «πυροδοτούν» την εξέλιξη του πολύποδα σε κακοήθη όγκο. Τα τρία γονίδια παίζουν ζωτικό ρόλο στα κύτταρα, καθώς εμπλέκονται στη διαίρεσή τους και στην προσκόλλησή τους σε άλλα κύτταρα. Το γονιδίωμα των ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων είναι ασταθές γενικά και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν όλες τις πιθανές διαφορετικές γενετικές αιτίες που αυξάνουν την πιθανότητα των επικίνδυνων μεταλλάξεων. «Προκειμένου να μελετήσουμε τη γένεση και να κατανοήσουμε καλύτερα την αλληλουχία των γεγονότων που οδηγούν στην ανάπτυξη του όγκου, μελετήσαμε το DNA των προκαρκινικών αλλοιώσεων», δήλωσε ο Θάνος Χαλαζωνίτης, επικεφαλής της έρευνας. Οι επιστήμονες συνέκριναν το DNA των πολυπόδων (οι περισσότεροι από τους οποίους ήσαν προκαρκινικοί) με γενετικό υλικό από υγιείς ιστούς του εντέρου και ανακάλυψαν στους πρώτους μια ασυνήθιστα υψηλή συχνότητα μεταλλάξεων (SNS), που χαρακτηρίζονται από την απλή αντικατάσταση ενός «γράμματος» (μιας βάσης) του DNA με ένα άλλο. Όπως είπε ο κ. Χαλαζωνίτης, στην αρχή της ανάπτυξής τους τα κύτταρα του πολύποδα εμφανίζουν ένα φυσιολογικό ρυθμό μεταλλάξεων, αλλά στη συνέχεια η συχνότητα αυτών των μεταλλάξεων επιταχύνεται. Ο ρυθμός μετάλλαξης στους προκαρκινικούς πολύποδες βρέθηκε ότι είναι περίπου 200 φορές μεγαλύτερος από τα φυσιολογικά κύτταρα του ιστού του εντέρου, γεγονός που επιταχύνει κατά πολύ την εξέλιξη του πολύποδα στο καρκινικό στάδιο. Σύμφωνα με τον έλληνα επιστήμονα, αυτοί οι πολύποδες γίνονται καρκινικοί μέσα σε πέντε έως δέκα χρόνια. Η νέα έρευνα μπορεί να βοηθήσει μελλοντικά στην καλύτερη αξιολόγηση των βιοψιών που γίνονται στους πολύποδες, ώστε να αναλύεται το γενετικό «προφίλ» του κάθε ασθενούς. Ο Θάνος Χαλαζωνίτης απέκτησε το διδακτορικό του στη γενετική από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 1989 και διετέλεσε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια έως το 2006. Έκτοτε είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Γενεύης, στις σχολές Βιολογίας και Βιοχημείας. Ο Στυλιανός Αντωναράκης σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου πήρε το διδακτορικό του το 1983. Σήμερα είναι καθηγητής ιατρικής γενετικής στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου της Γενεύης και διευθυντής του τμήματος ιατρικής γενετικής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της πόλης. Στη μελέτη συμμετείχαν επίσης από ελληνικής πλευράς ο Σωτήρης Σωτηρίου (πανεπιστήμιο Γενεύης), ο επίκουρος καθηγητής Σταύρος Σουγιουλτζής (Τμήμα Παθοφυσιολογίας, Γαστρεντερολογική Μονάδα, πανεπιστήμιο Αθηνών και Λαϊκό Νοσοκομείο), ο αναπληρωτής καθηγητής Βασίλης Γοργούλης (Μονάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας Ιατρικής Σχολής πανεπιστημίου Αθηνών) και ο συνεργάτης του Ιωάννης Πατέρας.