Τι κρύβει ο «πόλεμος» του γάλακτος

Ερωτήσεις και απαντήσεις σε όσα θέλατε να μάθετε σχετικά με το γάλα και τισ νομοθετικές ρυθμίσεις που αναμένεται να κατατεθούν προς ψήφιση τις επόμενες μέρες.



ΕΡ.: Γιατί έπρεπε να αλλάξει η εθνική νομοθεσία για το «φρέσκο» γάλα πέντε ημερών;

ΑΠ.: Εχει διαπιστωθεί πως η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ που ορίζει με νομοθεσία ως «φρέσκο» το γάλα χαμηλής ή απλής παστερίωσης και με διάρκεια ζωής τις πέντε ημέρες.

Το παστεριωμένο γάλα στη χώρα μας είναι από τα ακριβότερα στην ΕΕ. Μάλιστα, παρά την ύφεση η τιμή του αυξήθηκε πάνω από 13%. Με το γάλα «πέντε ημερών» έχει δημιουργηθεί η ακόλουθη τεχνητή πόλωση και στρέβλωση στην αγορά. Στο προϊόν των πέντε ημερών υπάρχουν 17 μάρκες, στις 40 ημέρες 12 μάρκες και στις 46 πέντε. Στις 15 μέρες υπάρχουν δύο φίρμες και στις 25 μέρες τέσσερις. Αρα δεν υπάρχουν ενδιάμεσες επιλογές. Δεν βρίσκει ο καταναλωτής όπως σε άλλες χώρες γάλα επτά, 10 ή 11 ημερών.

Πρόκειται για στρεβλώσεις που εμποδίζουν τον ανταγωνισμό.

ΕΡ.: Γιατί είναι ακριβό το γάλα στην Ελλάδα;

ΑΠ.: Τα αίτια είναι:

1 Η ελληνική παραγωγή αγελαδινού γάλακτος, παρά τις προστατευτικές διατάξεις, βαίνει φθίνουσα και είναι και ελλειμματική. Μάλιστα γίνονται και εισαγωγές γάλακτος.

2 Στην Ελλάδα η εγχώρια παραγωγή αποτελείται από πολλές μικρές και διάσπαρτες μονάδες με υψηλό κόστος συντήρησης.

3 Στη χώρα μας συνηθίζεται η σταβλισμένη κτηνοτροφία, αφού δεν υπάρχουν επαρκή λιβάδια για να συντηρήσουν τα ζώα. Αρα το κόστος διατροφής των αγελάδων είναι υψηλότερο, λόγω των ακριβών ζωοτροφών.

4 Η μορφολογία του εδάφους (νησιά, βουνά) ανεβάζει για τις γαλακτοκομικές επιχειρήσεις το κόστος συλλογής, μεταφοράς και επιστροφής του γάλακτος. Μάλιστα έχει υπολογισθεί ότι αυτό το κόστος αντιστοιχεί στο 25% του συνολικού κόστους.

5 Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης του γάλακτος των πέντε ημερών και αύξηση εκείνης των προϊόντων μεγαλύτερης διάρκειας. Οι γαλακτοβιομηχανίες έχουν μεγάλο κόστος (μεταφορικό) μαζεύοντας το γάλα (πέντε ημερών) που έληξε και δεν πουλήθηκε. Αυτό το κόστος είναι 5% και αν περιοριστεί θα πέσει η τιμή του.

ΕΡ.: Γιατί καθιερώθηκε στην Ελλάδα η νομοθετική διασύνδεση της διάρκειας ζωής των πέντε ημερών με τον όρο «φρέσκο»;

ΑΠ.: Ηταν τότε ένας τρόπος στήριξης της εγχώριας κτηνοτροφίας αλλά και της ελληνικής γαλακτοβιομηχανίας. Πριν από το 1999 -από τότε ισχύει αυτό το Προεδρικό Διάταγμα- η διάρκεια του παστεριωμένου ήταν τρεις μέρες. Να σημειωθεί ότι τότε εγχώριες γαλακτοβιομηχανίες επεκτεινόταν σε όλη την Ελλάδα και ήθελαν να επικρατήσουν έναντι και των τοπικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Η χρήση του όρου «φρέσκο» από τη νομοθεσία, σημειωτέον είναι δυνητική, ήταν ένας έμμεσος τρόπος δωρεάν μάρκετινγκ των γαλακτοβιομηχανιών. Φρέσκο είναι το γάλα που μόλις αρμέγεται.

ΕΡ.: Ποια είναι η νέα νομοθετική πρόταση;

ΑΠ.: Η ενσωμάτωση της εγχώριας στην κοινοτική νομοθεσία. Κάθε γαλακτοβιομηχανία ανάλογα με την τεχνολογία που χρησιμοποιεί θα ορίζει και τη διάρκεια ζωής.. Αλλωστε σε κανένα ζωικό προϊόν (κρέας, τυρί κλπ.) είτε στην Ελλάδα είτε στην ΕΕ ο νομοθέτης δεν ορίζει τη διάρκεια ζωής. Την ευθύνη αναλαμβάνει η επιχείρηση παραγωγής.

Προτείνεται επίσης και η καθιέρωση του «γάλακτος ημέρας». Θα διαρκεί η συλλογή του 24 ώρες και η παραμονή στο ράφι δύο ημέρες. Ενισχύει τις μικρές γαλακτοκομικές επιχειρήσεις που θέλουν να παίξουν σε τοπικό επίπεδο.

Επίσης η κατάργηση των «πέντε ημερών» βοηθά πάλι τις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα, λόγω οικονομιών κλίμακας, να φτάσουν στην άλλη άκρη της Ελλάδας. Θα έχουν περιθώριο περισσότερων ημερών.

ΕΡ.: Ποιοι αντιδρούν στην πρόταση αυτή;

ΑΠ.: Εγχώριες μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες που με τον τρόπο αυτό χάνουν μερίδια στο παστεριωμένο γάλα. Αμέσως, αμέσως αποκτούν ανταγωνιστές είτε εγχώριους αλλά και ξένους που θα έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να στείλουν τα προϊόντα τους και στην Ελλάδα. Στην ΕΕ η διάρκεια ζωής του γάλακτος απλής παστερίωσης είναι επτά, 10 ακόμη και 11 ημέρες. Κτηνοτρόφοι που έχουν προσδεθεί με συμβόλαια στις βιομηχανίες.

ΕΡ.: Με την επιμήκυνση της διάρκειας ζωής αλλοιώνονται τα θρεπτικά συστατικά;

ΑΠ.: Οχι. Τα θρεπτικά συστατικά δεν αλλοιώνονται, λένε οι επιστήμονες, είτε το γάλα είναι χαμηλής είτε υψηλής παστερίωσης.

ΕΡ: Υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία με την επιμήκυνση;

ΑΠ.: Απολύτως κανένας, από τη στιγμή που το προϊόν μεταφέρεται και φυλάσσεται στις σωστές θερμοκρασίες των ψυγείων.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ

Και μια άλλη άποψη...

To φρέσκο γάλα σε σχέση με το γάλα υψηλής παστερίωσης είναι παρεμφερή αλλά και εντελώς διαφορετικά προϊόντα

Το γάλα  είναι ένα θρεπτικό, λευκό η ελαφρώς κιτρινωπό υγρό, που αποτελεί βιολογικό έκκριμα μαστών των θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου είδους, που προορίζεται για τη διατροφή των νεογνών τους.

Το γάλα δεν είναι ομοιογενές, αλλά μείγμα διάφορων οργανικών ουσιών και αποτελείται από νερό, λίπος, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ένζυμα, άλατα και βιταμίνες. Μερικά από τα συστατικά αυτά, όπως το λίπος, είναι δυνατό να χωριστούν από το υπόλοιπο γάλα με μηχανικό τρόπο. 

Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία «φρέσκο γάλα» είναι μόνο το γάλα που έχει υποστεί παστερίωση. Κανένα άλλο γάλα δεν

μπορεί να ονομάζεται φρέσκο.
Παστεριωμένο γάλα: το παστεριωμένο γάλα πρέπει να έχει παραχθεί με επεξεργασία σε υψηλή θερμοκρασία για μικρό χρονικό

διάστημα (τουλάχιστον σε 71,7 °C για 15 δευτερόλεπτα ή άλλο ισοδύναμο συνδυασμό) ή με μέθοδο παστερίωσης κατά την οποία

χρησιμοποιούνται διάφοροι συνδυασμοί χρόνου θέρμανσης και θερμοκρασίας για την επίτευξη ισοδύναμου αποτελέσματος [οδηγία

92/46/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. L 268 της 14. 9. 1992, σ. 24)].

ΜΗ ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

το γαλα U.H.T ( ultra heat treatment or ultra hight temperature processing ) Γάλα Υψηλής Παστερίωσης νοείται το γάλα που

έχει υποστεί θερμική επεξεργασία με έκθεση +85οC έως +127οC και για τέτοιο χρονικό διάστημα ώστε να ανταποκρίνεται σωστά

στις δυο χημικές δοκιμασίες που εφαρμόζονται για το παστεριωμένο γάλα. Το γάλα υψηλής παστερίωσης πρέπει να ψύχεται αμέσως

μετά την θερμική επεξεργασία σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη των +6οC, ενώ η διάρκεια συντήρησης ορίζεται με ευθύνη του

παρασκευαστή. Αναγράφονται σε εμφανές σημείο της συσκευασίας οι λέξεις «Γάλα» και «Υψηλής Παστερίωσης». Απαγορεύεται σε

οποιοδήποτε σημείο της συσκευασίας η αναγραφή των λέξεων «φρέσκο» και «παστεριωμένο». »



Αγορανομικής διάταξης 7/2009 άρθρο 33 που προβλέπει :

Πρώτον την υποχρέωση των παραγωγών για την αναγραφή ενδείξεων επί της συσκευασίας των πάσης φύσεως γαλακτοκομικών

προϊόντων, που υποδηλώνουν τη χώρα προέλευσης της πρώτης ύλης (γάλακτος), που χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή και διάθεση

των προϊόντων αυτών στον τελικό καταναλωτή και

Δεύτερον τις υποχρεώσεις των λιανοπωλητών, για τον τρόπο τοποθέτησης των γαλακτοκομικών προϊόντων στα σημεία πώλησης των

καταστημάτων τους.

Στη σχετική αγορανομική διάταξη υπάγονται ακόμη

α)Οι διάφορες κατηγορίες γάλακτος

β)Το γάλα σε σκόνη, προοριζόμενο για βρέφη και νήπια

γ) Τα σοκολατούχα γάλατα

δ) Τα γιαούρτια ( με προσθήκη ή μη άλλων υλών όπως φρούτα, δημητριακά, μέλι κ.λ.π)

ε) Τα επιδόρπια πάσης φύσεως με βάση το γάλα.

στ) Οι κρέμες, ρυζόγαλα και κρέμες γάλακτος.

Ακόμη στην εν λόγω αγορανομική διάταξη επί της κλειστής συσκευασίας των προϊόντων και όταν αυτά παράγονται στην Ελλάδα, θα

πρέπει να αναγράφεται υποχρεωτικά η ένδειξη που υποδηλώνει τη χώρα (π.χ από γάλα προέλευσης 100% Ελληνικό ή 100% Ολλανδικό)

ή τις χώρες (π.χ. από την πρόσμιξη γάλακτος…..% Ελληνικό,…..% Ολλανδικό) προέλευσης γάλακτος από το οποίο παρασκευάσθηκαν.

Σε περίπτωση που τα παραπάνω προϊόντα προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΕ) , πλην της Ελλάδος ή εισάγονται

από τρίτες χώρες τότε επί της συσκευασίας τους πρέπει να αναγράφεται η ένδειξη που υποδηλώνει την συγκεκριμένη χώρα

παραγωγή τους(π.χ. παράγεται στην Ολλανδία). Οι ενδείξεις αυτές πρέπει να αναγράφονται στην Ελληνική γλώσσα και στο ίδιο

οπτικό πεδίο με την ονομασία των προϊόντων.

Οι λιανοπωλητές για τα πάσης φύσεως πωλούμενα γάλατα υποχρεούνται να τοποθετούν τα προϊόντα

α) απλής παστερίωσης (φρέσκο γάλα)

β) υψηλής παστερίωσης

γ) μακράς διάρκειας

δ) εβαπορέ, ζαχαρούχο ή μη, σε ευδιάκριτα- ξεχωριστά σημεία (π.χ. στα χρησιμοποιούμενα ψυγεία σε ξεχωριστό ράφι το φρέσκο

γάλα και σε άλλο ράφι το γάλα υψηλής παστερίωσης), έτσι ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να επιλέξει με ασφάλεια το γάλα που επιθυμεί να προμηθευτει

Ποιο γάλα είναι το προτιμότερο για τα παιδιά, το φρέσκο, το εβαπορέ ή το υψηλής παστερίωσης;

Θα πρέπει να γίνει σαφές πως φρέσκο γάλα με την έννοια του νωπού δεν κυκλοφορεί στην αγορά, διότι κάτι τέτοιο θα ενείχε κινδύνους από το μικροβιακό φορτίο που θα έφερε το γάλα. Το φρέσκο γάλα, λοιπόν, που εμείς εννοούμε, είναι παστεριωμένο, έχει υποστεί δηλαδή μια ειδική θερμική επεξεργασία με σκοπό την καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών, χωρίς ταυτόχρονα να υποβαθμίζεται σημαντικά η βιολογική του αξία. Με σκοπό την επιμήκυνση της διάρκειας «ζωής» του γάλακτος, κάποιες βιομηχανίες παρουσιάζουν σήμερα την τεχνική της υψηλής παστερίωσης, που θα λέγαμε ότι πρόκειται για πιο «έντονη» θερμική επεξεργασία. Το γάλα υψηλής παστερίωσης δεν πρέπει να τιτλοδοτείται βάσει νόμου ως φρέσκο γάλα. Από την άλλη μεριά το εβαπορέ υπόκειται σε δραστικότερη ακόμα θερμική επεξεργασία και παράλληλα συμπύκνωση με αφαίρεση νερού, ώστε να μπορεί να διατηρείται εκτός ψυγείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όταν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στο φρέσκο γάλα (το απλά παστεριωμένο δηλαδή), είναι η καλύτερη επιλογή.

απαντά ο Κωνσταντίνος Ξένος, κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος M.SC. in nutritional medicine –University of Surrey, διευθυντής Τμήματος Γονιδιακής Διατροφής και Έρευνας Θρέψης «Ευρωκλινική Αθηνών».

επιμελεια: ΜΑΛΛΙΑΚΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΠΗΓΗ: http://www.sernomy.gr/?q=node/742